5 - Türkiye'nin savuncusu
Pierre Loti'nin Türkiye'yle ilgili 5 kitabı vardır: Azade ve Bezgin Kadınlar adlı romanlarından sonra yazdığı Doğu Hayaleti adlı eseri, İstanbul'a gelişinin hikayesi niteliğindedir.
Son iki eseri, Türk Milletinin davasını savunan siyası niteliktedir. Türk'ün felaketli günlerini içermektedir. İlki, Can Çekişen Türkiye, Bize bu Müteffik Gerek, Sevgili Fransa'mızın Ölümü'dür. Hastalığı sırasında oğlu Samuel Viaud'nun yardımıyla hazırlanan Doğudaki son Görüntüler, O'nun son eseridir ve yine bu ünlü Türk dostu, Türk dâvâsının peşindedir.
Dünyada yalnız kaldıkları ve haksızlıklara uğradığı dönemlerde Türkleri savunan en vefalı dost Pierre Loti oldu. Büyük bir cesaretle kalemini kullanarak, Batı dünyasına karşı onları savundu. Unutulmayan bir karagün dostu oldu.
I. Cihan Harbinin sancılı günlerinde, daha sonraki mütareke döneminde, tüm dünyanın Türkler aleyhine yoğun bir kampanya açtığı sırada, tek bir kişi buna karşı çıktı. Bu, Türkleri yakından tanıyan ve onun yüceliğine inançla bağlı olan Pierre Loti'ydi. Türkiye'yi paylaşmak isteyen, hürriyetini yok etmek isteyen emperyalistlere karşı, güçlü kalemini (Figaro) gazetesinde kullandı. Yürekli ve sürekli haykırışlarla Türkleri savundu. Bu kara gün dostunu Türkler hiç bir zaman unutmadılar.
Atatürk'ün Pierre Loti'ye karşı sevgisini simgeleyen belgeleri, yakın tarihin sayfaları arasında yer almış bulunuyor. Gerek I.Dünya Savaşı sırasında, gerekse mütareke yıllarında, Pierre Loti'nin Türk milletinin yanında olduğu herkes tarafından bilinmektedir. Mütareke yıllarında, Batılı büyük devletlerin Türkiye'yi çember içine alarak, topraklarını haksız yere işgal etmeleri, bağımsızlıklarını elinden alma doğrultusundaki haksız kararları karşısında, güçlü kalemiyle ortaya atılan Pierre Loti oldu. Atatürk bu açıdan bu büyük Türk dostuna teveccüh gösterdi. Pierre Loti'nin doğum yılı nedeniyle 1920 yılının Ocak ayı, İstanbul'da hararetli mitinglere, protestolara ve basında heyecanlı yayınlara sebep oldu. İstanbul üniversitesi'nde toplanan aydınlar zümresi Pierre Loti'yi sevgiyle anarken, Türk Basını da büyük Türk dostu için, özel sayılar yayımladılar. Mustafa Kemal'in Pierre Loti ile ilgili sözleri büyük yankı yarattı. Öte yandan, Mustafa Kemal, Milli Mücadelenin hararetli günlerinde -Türk davasını desteklediği için- Pierre Loti'den yararlanmak istedi. Pierre Loti o sıralarda hasta olduğundan, arkadaşı Claude Farrère'i Anadolu'ya gönderdi. Atatürk Claude Farrère ile Adapazarı'nda görüştü. Mustafa Kemal'in Başkumandan ve Türkiye Büyük Millet Başkanı sıfatıyla Pierre Loti'yi -şehit kızlarının gözyaşlarıyla dokudukları bir halıyı- Meclis kararıyla, hediye ettiği bilinmektedir. Bu konudaki yazışmalar, İstiklâl Savaşı'nın karagünlerinde unutulmaz anılar olarak hafizalardadır.
24 Kanunisani 36
"Türkiye Büyük Millet Meclisi, Paris Mümessilinin hareketinden istifade ederek Türklerin büyük ve asil dostuna karşı perverde ettiği hissiyat, minnet ve şükranı tekrar beyan etmeyi kendine bir borç bilmiştir.
Tarihin en karanlık günlerinde sihrengiz kalemiyle daima Türk Milletinin hakkını teyit ve müdafaa etmiş olan büyük üstad için Türk Milletinin beslediği derin ve sarsılmaz muhabbet hislerine, İstiklâl Mücadelesinde şehit düşen erkeklerimizin yetim bıraktığı kızlarımız tarafından göz yaşları arasında dokunan bu halı şehadet edecektir.
Naçiz kıymeti, delâlet ettiği mânadan ibaret olan bu hediyemizi haksever ve civanmert Büyük Fransız'a beslediğimiz şükran hissine delâlet olarak telakki ve kabul buyurmanızı rica ederiz.
3 Kasım 1337
Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi
Baş kumandan
Gazi Mustafa Kemal"